Nova Varoš

Poznata je po izuzetnoj prirodi, brojnim izvorištima pijaće vode, hidroenergiji i kvalitetnim šumama, proizvodnji mlečnih proizvoda, od kojih je najpoznatiji čuveni zlatarski sir.

Značajni potencijali postoje i u razvoju voćarstva, pčelarstva i preradi šumskih plodova. Poznata je i po uzgoju žitarice heljde, koja je, sa oznakom eko, vrlo tražena u svetu, a od koje se u ovom kraju spremaju različiti nacionalni specijaliteti.

Od znamenitosti u gradu izdvajaju se crkva Svete Trojice i džamija. Svakako treba posetiti manastir Dubnicu u Božetićima i etno selo Štitkovo iz doba Nemanjića.

Nad Novom Varoši izdiže se planina Zlatar, sa najvišim vrhom Golo brdo, od 1627 metara.
Zlatar je smešten između Lima na Zapadu, Uvca na istoku, Bistrice na severu i Mileševske reke na jugu. Ova planina je neponovljivo bogatstvo ovog kraja. Na Zlataru svakako treba videti crkvu brvnaru u Radijevićima koju je podigao sveštenik Vasilije Purić, 1808. godine. Pod zaštitom je države kao spomenik od izuzetnog značaja.

Ljubiteljima speleologije dolazak u ovaj kraj takođe može biti vrlo zanimljiv. U tom smislu, ne sme se zaobići pećina Bukovik i Ušački pećinski sistem, kao najduži speleološki objekat u Srbiji. Zanimljivost ovog sistema je i u tome što se u neke pećine, koje se nalaze na prostoru Specijalnog rezervata prirode “Uvac”, može ući direktno sa vode, čamcem.

Kanjon planinske reke Uvac nekada je bio dublji i impresivniji, ali su jezera stvorena ljudskom rukom ipak dala posebnu lepotu celom ambijentu.

Ovde postoje četiri jezera – Zlatarsko, Sjeničko, Radoinjsko i Potpećko, na kojima su podignute hidrocentrale “Uvac”, “Kokin brod”, “Bistrica” i “Potpeć”, a koja nude različite mogućnosti za odmor (kampovanje, plivanje, pecanje, vožnja čamcem, posmatranje ” nebeskog kralja”…).
Jedan deo klisure reke Uvac proglašen je prirodnim rezervatom jer je stanište zaštićenih reliktnih vrsta, beloglavog supa i pastrmke zlatovčice. Osnivanjem fonda za zaštitu ptica „Beloglavi sup” i otvaranjem hranilišta ovaj lešinar koji je u Srbiji bio pred izumiranjem sada vodi ugodan život. Žive i lete u parovima i ostaju verni jedno drugom do kraja života. Postoji i „bolnica” za supove, naročito mlade ptice koje umeju da padnu u reku i povrede se dok uče da lete.

U Kokinom Brodu, 11 kilometara severno od Nove Varoši ka Zlatiboru, podignuta je velika brana (jedna od najvećih u Evropi). Tako je, naime, i stvoreno Zlatarsko jezero, dugačko 30 kilometara, sa akumulacijom od preko 100 miliona kubnih metara vode.

INFO: TSC Zlatar, Karađorđeva 36, 31320 Nova Varoš tel: +381 (0)33 62 621; +381 (0)33 61 772

Prijepolje

Ovaj grad preseca dolina Lima. Staro Prijepolje razvilo se na dodiru reka Lima i Mileševke. Specifičnu klimu može da zahvali činjenici da je od mora, vazdušnom linijom, udaljeno 140 km, a od Panonske nizije 160 km.

Treba videti:
- Manastir Mileševa je slavna zadužbina kralja Vladislava, koji je utemeljen 1234. u pitomoj dolini, pet kilometara uzvodno od ušća Mileševke. Zahvaljujući tome što se u njemu nalaze izuzetne freske, kao što je freska “Beli anđeo”,

i što se tu dugi niz godina nalazio grob Svetog Save, prvog srpskog arhiepiskopa i prosvetitelja, manastir Mileševa ima izuzetan ugled. U njemu se 1377. godine krunisao i bosanski ban Tvrtko.
Pored Mileševe, značajni su manastiri Kumanica, Mili i Davidovica.
- selo Hisardžik, sa starom kamenom džamijom i ostacima tvrđave iz 13. veka,
- Sopotnica se nalazi u jugozapadnom delu Srbije, nedaleko od Prijepolja, na planini Jadovnik.
Ova planina neveselog imena u sebi krije brojne zanimljivosti: vodopadi, netaknuta priroda, stoletne bukve, stare vodenice i izvrsna hrana samo su neki od razloga da odvojite nekoliko dana i posvetite ih istraživanju ovog skrivenog kutka naše zemlje.

Padine Jadovnika prošarane su brojnim planinarskim stazama različitih nagiba i dužina, tako da lako možete pronaći šetnju skrojenu prema svojoj vlastitoj kondiciji, potrebama i interesovanjima
- Kanjon reke Mileševke za one avanturistički nastrojene, kao i mogućnost splavarenja Limom.

Po preporuci lokalne turističke organizacije obavezno treba posetiti neko od brojnih seoskih domaćinstava koja su nadaleko poznata po svojoj gostoprimljivosti, ali i prisustvovati brojnim manifestacijama kao što su “Limski darovi”, “Petrovac na Limu”, “Limska regata”…

INFO: TO Prijepolje, Trg Bratstva jedinstva 1, 31300 Prijepolje; tel: +381 (33) 710 540; +381 (33) 710 140

Prijatno osoblje, ukusna hrana i udoban smeštaj, glavni su razlozi uspešnog poslovanja više od
15 godina.

Mesto kroz koje se u istoriji češće prolazilo, a ređe živelo. Pod Zlatarom, među šumama i brdima, Nova Varoš živi i opstaje već više od 500 godina. Samo pravi ljubitelji prirode znaju da se ovde kriju neka od najatraktivnijih prirodnih bogatstava Srbije

Varoši uokvirenoj jezerima i gustim šumama, uvek na raskrsnici puteva, još od vremena kada su sa ovog prostora, a bilo je to krajem četvrtog veka pre nove ere, Kelti proterali Ilire, ili dva veka kasnije kada su Rimljani savladali Kelte, bilo je suđeno da bude više mesto kroz koje se više prolazi, a ređe živi. Tako je ostalo sve do današnjih dana, kada većina turista, Novu Varoš zna tek kao prolaznu stanicu na putu kada iz Beograda, Novog Sada, Čačka ili Užica krenu prema jadranskom primorju.

Netaknuta priroda

Nova Varoš nalazi se u Jugozapadnoj Srbiji, na krajnjem jugu Zlatiborskog okruga. Smeštena između Zlatara, Javora i Zlatibora, planina sa bujnom vegetacijom, jezera kao što su Uvačko, Radoinjsko i Zlatarsko, kao i sela sa gostoprimljivim domaćinima i raznim specijalitetima ovog kraja, pruža idealne uslove za odmor čak i onih zahtevnijih gostiju. Da se nešto menja i u samom odnosu turista prema ovom kraju, pokazuje sve veće interesovanje za boravljenje u seoskim domaćinstvima sela Akmačića, Radoinje, Babića Brda, Drmanovića kao i u objektima na planini Zlatar, koja je zvanično uredbom Vlade republike Srbije proglašena za vazdušnu banju. Zlatar, bogat gustim četinarskim šumama obiluje izvorima, šumskim jagodama, borovnicama, pečurkama, kupinama, lekovitim biljem i poljskim cvećem. Turisti najčešće u ovaj kraj dolaze zbog netaknute prirode, čistog vazduha ali i zbog jedne ptice, koja je do skoro bila pred istrebljenjem. Reč je o kralju svih ptica – Beloglavom supu. Njegovo prirodno stanište je u klisuri reke Uvac. Pošto ima karakter izrazito planinske reke, reka Uvac ima veliki hidroenergetski potencijal. Na to ukazuju tri veštačka jezera podignuta na ovoj reci : Zlatarsko, Uvačko i Radoinjsko. Odlukom Vlade Srbije čitavo ovo područje proglašeno je specijalnim rezervatom prirode upravo zato što se u njemu nalaze staništa beloglavog supa, jedne od najređih i najugroženijih ptica u Evropi. Ovo mesto je jedno od retkih gde se još živi u istinskoj sprezi sa prirodom. Specijalni rezervat prirode Uvac objedinjuje najdragocenija prirodna bogatstva Srbije na jednom mestu – reku Uvac sa bistrim planinskim pritokama, tri jezera bogata ribom napravljena presecanjem njenog toka, kao i još uvek skriveno blago pećina Ušačkog sistema, jednog od najvećih pećinskih sistema u Srbiji.

Život u Novoj Varoši

Prvi pouzdan pomen grada Nova Varoš nađen je u tefteru, popisniku sela i poreskih obveznika nahije Barča u XVI veku, kada se pominje Skender pašina palanka koja se drugačije zove Nova Varoš ili Jeni Kasaba. Za vreme ustanaka i buna tokom XVIII I XIX veka a usled turske osvete i paljenja crkava, došlo je do velike migracije stanovništva iz Nove Varoši u ostale delove Srbije. Tokom XVIII veka Nova Varoš nalazila se među najrazvijenijim trgovačkim mestima i kao takva je 1833. godine postala sedište prve privremene srpske kapetanije. Osmanlije će se iz ovih krajeva povući tek 1912. godine. Posle drugog svetskog rata Nova Varoš postaje privredni, administrativni i kulturni centar ovoga kraja. Pošto je ovaj kraj dugo bio sastavni deo moćne Otomanske imperije, spomenici islamske kulture, džamije, mezari (nadgrobni spomenici) i šedrvani su deo bogate kulturno-istorijske baštine. U samom centru Nove Varoši nalazi se džamija koja je podignuta u periodu između 1887 i 1894 dobrovoljnim prilozima meštana, a najvećim delom darom Mahmut-bega Bajrovića. Prvobitno je pored džamije postojao drveni minaret, da bi šezdesetih godina 20. veka bio ozidan od tesanog kamena. U njoj se čuva kamena ploča koja svedoči da je 1819. godine Abdulah-aga obnovio džamiju na temeljima starije, građene u 16. veku. Takođe, reprezentativni objekat islamske arhitekture u Novoj Varoši predstavlja zgrada turske Kajmakamije, građena krajem 19. i početkom 20. veka. Građena vrlo raskošno i moderno, u islamskom stilu, sa lukovima iznad prozora i vrata i snažnim uticajem evropske arhitekture, predstavlja retku građevinu turske građanske epohe. Drugi deo baštine, ništa manje značajan, kao deo prve srpske države čije je sedište bilo u obližnjem Rasu, predstavljaju mnogobrojne crkve i manastiri – obnovljeni i oni koji tek čekaju na obnovu. Jedan od njih, manastir Dubnica u Božetićima istoričari često nazivaju “duhovnim središtem starih Vlaha”. Sam manastir je zadužbina patrijarha Gavrila Rajića Raškovića, izdanka čuvene loze Raškovića iz sela Štitkova. Podignut na temeljima starije bogomolje, manastir Dubnica predstavlja prvi obnovljeni srednjevekovni manastir u opštini Nova Varoš. U kanjonu reke Uvac, pre Dubrave, neimari su obnovili manastire Uvac i Dubrava, a na obnovu čekaju još vek Ojkovica i Sveta Janja. Posebnu dragocenost okoline Nove Varoši predstavljaju crkve brvnare nastale kao izraz posebnih uslova života i dokaz stvaralačkih sposobnosti čoveka. Jedna od njih, posvećena Pokrovu Presvete Bogorodice nalazi se u Radijevićima na Zlataru. U letopisu je zabeleženo da je crkvu sagradio sveštenik Vasilije Purić Hercegovac. Pošto je u to vreme bilo zabranjeno da se grade crkve, on ju je podigao kao svešteničku kuću, sa podrumom neuobičajene osnove, sa oltarskom apsidom od kamena. Ova crkva je zapravo tipična dinarska kuća brvnara, sa brvnima nad podrumom masivnih kamenih zidova.

Prestonica zanimljive istorije

Kao mesto bogate istorije, Nova Varoš poseduje i jedan dragulj arhitekture i istorije. To je etno selo Štitkovo. Štitkovo je zanimljivo umetnicima,putopiscima, arhitektama. Svi oni dolaze da vide neobičan spoj gradske i seoske arhitekture oličene u postojanju trga sa školom, crkovom, dućanima i kafanom. Na mestu današnje crkve bio je manastir, zadužbina srpskog patrijarha Gavrila Rajića Raškovića. Početkom 19. veka, Turci su iz odmazde selo spalili i poharali ali je nekoliko godina kasnije Štitkovo obnovljeno. I dan danas možete videti kuće i druge objekte koji su tipični primerci starovlaških brvnara i koje svojom lepotom ostavljaju bez daha sve one koji dođu ovde.

RH centar

Na visini od 1235 metara, u prelepom ambijentu planine Zlatar nalazi se centar za prevenciju, lečenje i rehabilitaciju kardiovaskularnih obolenja “Zlatar”. Posebno povoljni klimatski uslovi, zbog kojih je ova planina dobila status vazdušne banje, jako povoljno deluju na respiratorne organe i anemije. Ovaj centar pored svoje osnovne delatnosti, pruža i idealne uslove za odmor i boravak u prirodi. Pored organizacije svakodnevnih izleta do manastira Mileševe, Sopotnice, obilaska rezervata beloglavog supa u kanjonu reke Uvac i krstarenja Zlatarskim jezerima, svojim posetiocima nude i izuzetne uslove za bavljenje sportom. Pored bazena, teretane i brojnih sportskih terena, poseduje i visoko kvalitetnu trim stazu. RH centar “Zlatar” je zato od strane Atletskog saveza Srbije proglašen bazom za pripreme naših najuspešnijih atletičara.

Prirodne Lepote sa Zlatara

[Show as slideshow]

[View with PicLens]

12►

Poseban gastronomski doživljaj upotpunjuju čuvena heljdopita i razne vrste ovčijih, kozjih i kravljih sireva iz domaćih radionica u obližnjim selima. Obilje mogućnosti za kvalitetan pasivni i aktivni odmor samo su deo onoga što nudi ovaj atraktivni lokalitet nadomak Uvačke doline i rezervata za zaštitu Beloglavog supa. Vožnja čamcem po Uvačkom i Zlatarskom jezeru predstavlja posebnu atrakciju. Pored toga, možete obići fantastični vidikovac i hranilište Beloglavih supova, Ušačku pećinu (još uvek nedovoljno afirmisan izvanredan speleološki lokalitet), etno selo Štitkovo, manastir Mileševu i još mnogo toga.